Choroby układu krążenia u seniorów

Choroby układu krążenia to grupa schorzeń obejmująca zarówno problemy z sercem, jak i te dotyczące żył i tętnic. Często nieprawidłowości w obrębie ich funkcjonowania występują jednocześnie i mają charakter wieloczynnikowy. Niestety, choroby układu krążenia mogą dotknąć każdego, bez dokładnie określonej przyczyny, ponieważ warunkują je przede wszystkim czynniki pochodzenia genetycznego. Choroby dotyczą zwłaszcza osób, które długoterminowo narażone są na występowanie przewlekłego stresu lub stosują dietę bogatą w wielonasycone kwasy tłuszczowe pochodzenia zwierzęcego. W grupie ryzyka znajdują się również palacze i osoby prowadzące siedzący tryb życia, z nadwagą i otyłością. 

Choroby układu krążenia atakują najczęściej osoby starsze. Wynika to oczywiście z dłuższego narażenia na występowanie czynników szkodliwych i ze starzenia się organizmu, a co za tym idzie – utraty zdolności adaptacyjnych. Szczególnie w dzisiejszych czasach COVID-owych seniorzy powinni w sposób szczególny dbać o swoje zdrowe oraz wykonywać badania profilaktyczne.

Niewydolność serca

To stan, w którym serce nie może skutecznie utrzymywać sprawnego krążenia krwi w organizmie i zaopatrywać tkanek i narządów w tlen. U osób w podeszłym wieku przyczyn tej choroby można szukać w przeciążeniach i przeroście mięśnia sercowego spowodowanym najczęściej nadciśnieniem tętniczym lub jego uszkodzeniem z powodu niedokrwienia. 

Ostra niewydolność serca charakteryzuje się nagłym przebiegiem i stanowi realne zagrożenie dla życia osoby chorej. Dochodzi do niej pod wpływem choroby niedokrwiennej serca. Przewlekła niewydolność serca to z kolei stan, który rozwija się powoli, niekiedy nawet latami, może jednak w każdej chwili się zaostrzyć i przejść w niewydolność ostrą. Tak najczęściej dzieje się, kiedy pacjenci nie stosują się do zaleceń lekarskich. 

W przypadku niewydolności lewokomorowej krew zalega w naczyniach płucnych i wówczas pacjent czuje duszność, ewentualnie kaszel z odksztuszaniem różowo zabarwionej wydzieliny. W niewydolności prawokomorowej dochodzi do zastoju krwi w naczyniach obwodowych, szczególnie w obrębie kończyn dolnych, może też dochodzić do obrzęków w okolicach kostek. Pojawić się też może ból brzucha i zaparcia oraz nadmiernie wypełnione żyły szyjne. Bez względu na występowanie takich czy innych objawów, w niewydolności serca senior będzie mieć problemy z kondycją – pojawią się zadyszki podczas wchodzenia po schodach, w trakcie spaceru, a także w trakcie codziennych czynności, takich jak ubieranie się.

Nadciśnienie tętnicze

Jest to choroba cywilizacyjna występująca najczęściej u osób starszych. To prawdziwa plaga w naszym społeczeństwie. O nadciśnieniu tętniczym mówimy wówczas, gdy wartości skurczowego ciśnienia tętniczego wzrastają powyżej 140 mm Hg, a rozkurczowego – powyżej 90 mm Hg (140/90 mm Hg). Znaczna większość pacjentów leczących się na tę chorobę ma tak zwane nadciśnienie pierwotne, czyli pochodzenia genetycznego i środowiskowego. Tylko zaledwie kilka procent pacjentów cierpi na nadciśnienie wynikające z określonych przyczyn somatycznych, np. guza chromochłonnego nadnerczy. Początkowo choroba przebiega bezobjawowo. Następnie mogą pojawić się: ból głowy, zaburzenia snu, szumy uszne, uczucie gorąca, zaczerwienienie twarzy i uczucie zmęczenia. W zaawansowanej fazie choroby może dojść do uszkodzenia nerek i niewydolności serca. Na szczęście w dzisiejszych czasach lekarze mają do dyspozycji kilka grup leków obniżających ciśnienie. Na co dzień bardzo ważne jest, aby seniorzy kontrolowali ciśnienie tętnicze za pomocą ciśnieniomierza. Ważna jest również odpowiednia dieta bogata w warzywa, owoce i tłuszcze pochodzenia roślinnego. Należy również ograniczyć spożywanie soli kuchennej.

Miażdżyca

To schorzenie dotyczy naczyń tętniczych, a w jej przebiegu dochodzi do zwężenia ich światła na skutek odkładania się w nich blaszki miażdżycowej, która tworzy się na skutek gromadzenia się cholesterolu w miejscu uszkodzenia nabłonka tętnicy. Proces ten związany jest również ze stanem zapalnym i napływem w to miejsce komórek układu odpornościowego. Objawy miażdżycy różnią się w zależności od usytuowania. Tętnice wieńcowe zaopatrują w krew mięsień sercowy i może dojść do charakterystycznego bólu za mostkiem, zwłaszcza podczas wysiłku i zazwyczaj ustępującego tuż po nim. W przypadku tętnic szyjnych może dojść do przejściowego lub trwałego niedokrwienia mózgu. Natomiast miażdżyca tętnic kończyn dolnych może objawiać się bólem nawet podczas krótkiego spaceru, a nawet w spoczynku.

Choroba niedokrwienna serca – choroba wieńcowa

To stan, w którym mięsień sercowy jest niedostatecznie zaopatrzony w tlen. Objawem jest charakterystyczny ból ściskający, który lokalizuje się za mostkiem i promieniuje do szyi, żuchwy lub lewego ramienia. Główną przyczyną choroby jest miażdżyca tętnic wieńcowych. Bagatelizowana przez seniora choroba niedokrwienna zwiększa ryzyko wystąpienia zawału serca.

Udar

To nagłe uszkodzenie mózgu związane z nieprawidłowym funkcjonowaniem naczyń krwionośnych. Najczęściej dochodzi do niego na skutek ich zablokowania przez materiał zakrzepowy (w udarze niedokrwiennym), a rzadziej w wyniku wylewu krwi poza naczynia (w udarze krwotocznym). Ten stan często dotyczy osób starszych i stanowi bezpośrednie zagrożenie życia chorego. Kluczowa jest wtedy jak najszybsza pomoc. Objawy udaru są następujące: bełkotliwa mowa, niedowład połowiczny, opadający kącik ust, niedomykająca się powieka, utrata widzenia albo podwójne widzenie, ostry ból głowy i zawroty, zaburzenia równowagi, utrata orientacji co do miejsca i czasu.

Zaburzenia rytmu serca

Ta choroba wiąże się z nieprawidłowym przewodzeniem impulsów elektrycznych w mięśniu sercowym, co z kolei wpływa na zbyt szybkie lub zbyt wolne, lub nieregularne bicie serca. Najczęstszymi postaciami zaburzeń rytmu serca są: migotanie przedsionków – prowadzi do zatrzymania krążenia i śmierci, jeżeli w porę nie zostanie przeprowadzona defibrylacja; bloki serca – gdy drogi przewodzenia impulsów elektrycznych zostały uszkodzone w wyniku niedokrwienia; tachykardia – to zbyt szybkie generowanie kolejnych pobudzeń, gdy częstość uderzeń serca przekracza 100 na minutę; bradykardia – gdy kolejne impulsy powstają zbyt wolno, serce kurczy się mniej niż 60 razy na minutę. Przy tym schorzeniu niezbędne jest wykonanie badania EKG.

Resweratrol – polifenol długowieczności, naturalny lek m.in. na choroby układu krążenia a francuski paradoks, czyli o tym, czy wino czerwone naprawdę nam służy.

Pojęcie francuskiego paradoksu pojawiło się w 1992 roku. Opiera się ono na analizie wpływu diety francuzów (bogatej w sery, śmietany oraz czerwone wino) na zdrowie układu krążenia tej populacji. Eksperci od lat potwierdzają, że naród ten rzadziej zapada na takie choroby, a także ma mniejszy współczynnik śmiertelności związany z chorobami układu krążenia.

Co takiego naprawdę kryje się w czerwonym winie, co może wpływać zbawiennie na zdrowie? Dobroczynną rolę substancji znajdujących się w winie potwierdza wielu badaczy, nawet pomimo braku oficjalnego stanowiska środowiska medycznego. 

Niewątpliwie należy zwrócić uwagę na resweratrol – organiczny związek chemiczny zaliczany do flawonoidów, naturalny antyoksydant występujący w roślinach. Można go też znaleźć w skórce winogron, morwy, porzeczki, żurawin czy jagód i borówek. Po raz pierwszy udało się go wyizolować w 1940 roku z rośliny o nazwie ciemiężyca biała. Potwierdzono jego występowanie w około 70 gatunkach roślin. Największe stężenie resweratrolu występuje w ciemnych winogronach, w skórce i w pestkach. Resweratrol wykazuje działanie antyoksydacyjne, przeciwdziała niebezpiecznym dla zdrowia substancjom, jakimi są wolne rodniki. Działa do tego przeciwwirusowo, przeciwgrzybicznie, przeciwzapalnie i przeciwbakteryjnie. Przyczynia się do hamowania agregacji czerwonych krwinek, a tym samym powstawania zakrzepów. Działa przeciwmiażdżycowo, hamując narastanie, gromadzenie się płytek cholesterolowych. Pobudza również produkcję tlenku azotu, prowadząc do zwiększenia światła naczyń i ochrony przed niedokrwieniem. Hamuje cukrzycę, zmniejsza ilość tkanki tłuszczowej, ma właściwości przeciwnowotworowe i neuroprotekcyjne. 

W badaniach przeprowadzonych przez Światową Organizację Zdrowia WHO zwrócono uwagę na pewien paradoks natury geograficznej. Otóż ludzie zamieszkujący obszar Francji, gdzie zwyczajowo spożywa się więcej czerwonego wina niż gdziekolwiek indziej, znacznie mniej chorowali na chorobę wieńcową i ogólnie na choroby układu krążenia, mimo diety bogatej w cukry i nienasycone tłuszcze. 

Badania nie były prowadzone na ludziach, lecz jak przyjęło się zwyczajowo – na zwierzętach, a dokładniej na myszach. Co ciekawego wynikło z tych badań? Otóż myszy były karmione tłustymi, ciężkostrawnymi pokarmami, tak aby stały się otyłe, a u niektórych nawet zaczęła rozwijać się cukrzyca. Niektóre ze zwierząt jednocześnie z niezdrową dietą przyjmowały resweratrol. Badania udowodniły, że resweratrol: po pierwsze przyspiesza metabolizm, a po drugie wpływa na zachowanie prawidłowego stanu naczyń krwionośnych.

Jednak spekulacje o roli resweratrolu we francuskim paradoksie są krytykowane, a to z powodu jego znikomego stężenia w czerwonym winie. Aby czuć się lepiej, być zdrowszym i pełnym energii witalnej należałoby pić kilkanaście litrów wina dziennie! Dlatego warto do swojej codziennej diety wprowadzić suplement zawierający resweratol (ekstrakt i sok z czerwonych winogron). Codzienne stosowanie 2–3 łyżeczek pozytywnie wpływa na układ krążenia. 

Opieka nad osobą starszą obciążoną chorobami układu krążenia wymaga czujności i zaangażowania ze strony lekarzy i rodziny, a senior musi konsekwentnie przyjmować przepisane leki oraz suplementy. Należy również dbać o odpowiednią dawkę aktywności fizycznej oraz zdrową dietę.

Serce to jeden z najintensywniej pracujących organów ludzkiego organizmu, dlatego warto o niego dbać z niezwykłą starannością. Ważnym aspektem profilaktyki przeciw chorobom układu krążenia jest zróżnicowana dieta, stabilizacja psychiczna, spokój i odpoczynek od trosk życia codziennego. Dobre samopoczucie i pozytywne nastawienie do świata może mieć zbawienny wpływ na zdrowie seniora. Odpowiednia organizacja dnia i uwzględnienie wytycznych lekarskich pozwoli opanować chorobę i zapewnić osobie starszej większy komfort życia.