Melisa – charakterystyka, właściwości, działanie

Melisa – czym jest? Gdzie występuje melisa lekarska?

Melisa lekarska (Melissa officinalis L.) to rodzina z rośliny jasnowatych, rosnąca dziko głównie w Europie, Azji i Afryce Północnej. Obecnie uprawiana jest na całym świecie, a wyciąg z liścia melisy znajdziemy w popularnych lekach i suplementach diety m.in. w formie herbatek do zaparzania, kapsułkach, tabletkach do ssania i wyciągach płynnych.

Melisa od wieków znana jest nie tylko jako przyprawa, ale również substancja o działaniu leczniczym. W starożytnej Grecji była stosowana do leczenia bólów głowy, zaćmy i łagodzenia ukąszeń owadów. W średniowieczu zalecano ją na krwawienia dziąseł i ból zębów, zaś inhalacje z melisy były używane na koszmary senne. Medycyna ludowa uważała zaś melisę za lekarstwo na nadmierną pobudliwość płciową. Współczesne badania naukowe wykazały jednak szereg wielu innych właściwości melisy lekarskiej.

Działanie i właściwości lecznicze melisy

Melisa lekarska to roślina bogata w zespół związków czynnych, wśród których można wymienić:

• polifenole, m.in. kwas rozmarynowy, kawowy, chlorogenowy,
• triterpeny – kwas ursolowy i oleanolowy,
• flawonoidy – apigenina, lutelina, kwercytyna, kemferol,
• cytral, cytronelal,
• izogeraniol,
• garbniki,
• proantocyjanidyny,
• γ-tokoferol,
• kwas askorbowy.¹

Melisa lekarska – wkładca umysłu, który wzmacnia pamięć i odgania melancholię

Tak o melisie pisał w swoim pamiętniku John Evelyn, angielski pisarz. Jest w tym stwierdzeniu sporo prawdy, ponieważ melisa znana jest głównie ze swoich uspokajających i rozluźniających właściwości. Napary z liści melisy polecane są w stanach nadmiernego pobudzenia, bezsenności, wyczerpania nerwowego, jak również w stanach depresyjnych. W badaniach wykazano również, że obniża poziom lęku oraz przeciwdziała zaburzeniom przewodu pokarmowego na tle psychicznym. Za ten efekt prawdopodobnie odpowiedzialne są obecne w melisie flawonoidy, które regulują funkcjonowanie układu nerwowego.²

Melisa a układ pokarmowy

Melisa działa zbawiennie również na układ pokarmowy – pomaga w leczeniu objawów niestrawności i zespołu jelita drażliwego. Ponadto dzięki zawartości takich substancji jak cytral, cytronellal oraz geraniol działa rozkurczowo i wiatropędnie. Melisa zwiększa również produkcję żółci i przez to zapobiega chorobom związanych z wątrobą i pęcherzykiem żółciowym.

Melisa w walce przeciw bakteriom i wirusom 

Melisie przypisuje się również działanie antywirusowe i przeciwbakteryjne – hamuje rozwój bakterii, wirusów i grzybów. Za to działanie odpowiedzialny jest głównie kwas rozmarynowy. W badaniach potwierdzono skuteczność melisy wobec m.in. wirusów Herpes simplex, które są przyczyną opryszczki wargowej. Olejek z liści melisy i wyciągi metanolowe hamują zaś rozwój patogennych bakterii takich jak Helicobacter pylori, P. aeruginosa, E. coli oraz Shigella spp..³

Melisa a choroba Alzheimera 

Najnowsze badania dowodzą, że melisa, a dokładniej płynny ekstrakt z liści melisy może przynosić pozytywne efekty w leczeniu choroby Alzheimera. Działanie to głównie dotyczy polepszenia funkcji poznawczych i zmniejszenie objawów demencji starczej, jednak wciąż konieczne jest przeprowadzenie dalszych badań, aby poznać właściwości tej wciąż zadziwiającej rośliny.⁴

Melisa w aromaterapii

Dzięki swoim uspokajającym właściwościom, melisa, a dokładniej olejek z niej produkowany, z powodzeniem wykorzystywany jest w aromaterapii. Rozluźnia, łagodzi stany szoku, lęku, silnego zdenerwowania i pomaga w bezsenności.⁵ Ponadto pozytywnie wpływa na stany psychicznego i fizycznego wyczerpania.

Melisa w kosmetyce

Naturalne olejki melisowe są szeroko stosowane do produkcji kosmetyków, m.in. szamponów i toników. Melisa łagodzi podrażnienia, chroni skórę przed szkodliwym działaniem wolnych rodników oraz reguluje pracę gruczołów łojowych. Ekstrakty z melisy są również składnikami silnie nawilżających do cery wrażliwej. Co więcej, okłady z melisy zmniejszają obrzęk i świąd występujący po ukąszeniu przez komary czy inne owady. 

Bibliografia

1. Połumackanycz M., Wesołowski M., Viapiana A., Właściwości prozdrowotne melisy lekarskiej (Melissa officinalis L.), http://psjd.icm.edu.pl/psjd/element/bwmeta1.element.doi-10_32383_farmpol_116671/c/download-_file_File_2FFarmacja_Polska_2F2019_2F12_2F01_OG_Melisa_lekarska_n.pdf.pdf
2. Nowak G., Surowce roślinne o działaniu przeciwlękowym i antydepresyjnym,   http://www.herbapolonica.pl/magazines-files/724769-11.pdf
3. Labofarm, Melisa lekarska, https://www.labofarm.pl/encyklopedia-ziol/melisa-lekarska/
4. Akhondzadeh, S., Noroozian, M., Mohammadi, M., Ohadinia, S., Jamshidi, A. H., & Khani, M. (2003). Melissa officinalis extract in the treatment of patients with mild to moderate Alzheimer’s disease: a double blind, randomised, placebo controlled trial. Journal of Neurology, Neurosurgery & Psychiatry, 74(7), 863-866., https://jnnp.bmj.com/content/74/7/863
5. Zdrojewicz, Z., Minczakowska, K., & Klepacki, K. (2014). Rola aromaterapii w medycynie. Family Medicine & Primary Care Review, 4, 387-391.,   http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.desklight-5020b825-ddbb-4f24-8050-fa8fe52e7982/c/P8_Zdrojewicz_-_Rola_aromaterapii.pdf