Hemoroidy – przyczyny, objawy i leczenie u seniorów

Hemoroidy z wyglądu przypominają niewielkie poduszeczki, które są wypełnione krwią. Pełnią niezwykle istotną funkcję w ludzkim organizmie. Mianowicie uszczelniają one kanał odbytu, umożliwiając w ten sposób ludziom kontrolowanie mięśni zwieraczy. Tym samym pozwalają nam panować nad kwestiami takimi jak wypróżnianie się czy też oddawanie gazów. Kiedy dochodzi do momentu, gdy da się odczuć impuls nerwowy – czyli w tym przypadku parcie – hemoroidy (tj. guzki krwawnicze) zaczynają stopniowo opróżniać się z krwi, dzięki czemu stwarzają się warunki ważne dla procesu defekacji. Jednak jeśli dochodzi do sytuacji, kiedy hemoroidy są zbyt mocno rozciągnięte, ich wypełnienie krwią jest niestandardowo duże, co sprawia, że nie są w stanie opróżnić się z niej do końca. Właśnie w tym miejscu pojawia się problem żylaków odbytu. 

Hemoroidy – jakie są przyczyny tego problemu?

Przede wszystkim należy wspomnieć, że żylaki odbytu mogą przydarzyć się każdemu, niezależnie od wieku, choć prawdą jest, że problem ten dotyka zwykle osób w wieku senioralnym. Ich powstawaniu sprzyja siedzący tryb życia. Trzeba zaznaczyć, iż znikoma ilość aktywności fizycznej przyczynia się do zaburzeń ciśnienia w obrębie układu żylnego zlokalizowanego w okolicy odbytu. Z tego względu dolegliwość ta występuje np. u ludzi spędzających dużo czasu przy komputerze, zawodowych kierowców, ludzi jeżdżących konno lub na rowerze. 
Ponadto przyczynami hemoroidów mogą być również:

1. Nieprawidłowa dieta, czyli taka, w której nie ma optymalnej ilości błonnika pokarmowego oraz płynów. Jeśli pije się zbyt mało i spożywa niewiele owoców, warzyw, kasz i pieczywa razowego, prędzej czy później zacznie dochodzić do zaparć i wymuszenia zbyt intensywnej pracy jelit. Kiedy tak się dzieje, podczas wypróżniania zaczyna się rozciągać błona śluzowa znajdująca się w okolicy odbytu, czego skutkiem są jego żylaki.
2. Otyłość – jest ona szczególnie groźna wtedy, gdy towarzyszą jej biegunki spowodowane stałym zażywaniem preparatów o działaniu przeczyszczającym.
3. Spowolnienie przemiany materii, spowodowane wiekiem i/lub przyjmowaniem niektórych lekarstw (np. o działaniu uspokajającym, zawierających kodeinę, na niestrawność, obniżających ciśnienie tętnicze oraz zawierających żelazo).
4. Problemy takie jak niewydolność krążenia oraz operacje okolic odbytu i krocza.
5. Urodzenie wielu dzieci — żylaki odbytu same z siebie mogą być spowodowane ciążą oraz związanymi z nią zmianami w gospodarce hormonalnej. Warto też zwrócić uwagę na fakt, iż rosnący płód niekiedy naciska na układ żylny, a więc sprawia, że przepływ krwi jest mniej płynny, czego konsekwencją może być negatywny wpływ na pracę jelit. Ponadto parcie podczas porodu ma związek z procesem powiększania się guzków. Zwykle po urodzeniu dziecka hemoroidy ustępują i nie ma potrzeby ich leczenia, jednak w przypadku kobiet, które w ciąży były wielokrotnie, ryzyko wystąpienia żylaków odbytu w wieku senioralnym mocno wzrasta.
6. Zmniejszenie się napięcia mięśniowego (zwykle u seniorów).
7. Genetyczne predyspozycje do występowania hemoroidów.
8. Zbyt długie siedzenie w toalecie, któremu towarzyszy stałe napięcie mięśni brzucha. Skutkiem takiego działania może być znaczne przeciążenie żył zarówno tych znajdujących się w miednicy mniejszej, jak i tych w okolicy odbytu. Koniec końców prowadzi to do rozwinięcia się choroby hemoroidalnej. Pamiętajmy, że wiadoma czynność fizjologiczna powinna trwać dokładnie tyle, ile jest konieczne. Jej przedłużanie miewa tragiczne konsekwencje.

Jednym z najpowszechniejszych powodów występowania żylaków odbytu są przedłużające się zaparcia. Dopuszczanie do nich poprzez pomijanie posiłków bogatych w błonnik jest groźne dla zdrowia. Jeśli ktoś cierpi z powodu podobnych problemów, niekiedy powinien sięgnąć po środki przeczyszczające. Jednak ich stosowanie musi pozostawać pod kontrolą lekarza i nie może mieć charakteru stałego. Preparaty tego typu, używane zbyt często, doprowadzają do sytuacji, że jelita stają się leniwe, a wywołane nimi biegunki także mogą być przyczynkiem do pojawienia się choroby hemoroidalnej. 

Jakie są objawy żylaków odbytu?

Objawy hemoroidów są bardzo charakterystyczne i trudno ich nie zauważyć. Pierwszym symptomem rozwijającej się choroby jest specyficzny świąd odbytu i/lub jego bezpośredniej okolicy. Zjawisko to zbyt często nie budzi niczyich podejrzeń o rozwijanie się tej przykrej dolegliwości, co niestety prowadzi do opóźnienia jej zdiagnozowania i podjęcia stosownego leczenia. 

Ponadto warto wiedzieć, iż:

• uczuciu swędzenia zwykle towarzyszy znikome naruszenie błony śluzowej oraz skóry (co stanowi skutek drapania się w podrażnionym miejscu). Można także zauważyć występowanie wydzieliny, która sprzyja pojawianiu się stanu zapalnego i występowaniu alergii;
• przez to, że guzki krwawnicze ulegają powiększeniu, można odnosić wrażenie, że dana osoba nie wypróżniła się w pełni. Koniec końców prowadzi to do mocniejszego parcia w toalecie i zaostrzenia się żylaków odbytu;
• odpływ żylny z okolicy odbytu staje się mocno utrudniony, jeśli zwiększony zostanie nacisk tłoczni brzusznej. Taka sytuacja również sprzyja rozwijaniu się bolesnych hemoroidów. Na tym etapie zwykle pojawia się krwawienie, zazwyczaj występujące podczas oddawania stolca;
• jeśli żylaki odbytu nie są leczone, w końcu pojawia się problem w postaci wypadania guzka, co daje się odczuć zaraz po oddaniu stolca. W początkowej fazie rozwoju schorzenia cofa się on sam z siebie, jednak kiedy sytuacja staje się zaawansowana, konieczne jest podjęcie stosownych kroków, aby umożliwić mu powrót na swoje miejsce. W przeciwnym wypadku może dojść do obrzęku, a nawet do zakrzepicy. 

Ostatecznie nieleczone hemoroidy to nic innego jak guzki krwawnicze znajdujące się po zewnętrznej stronie odbytu. Dyskomfort i ból występują wówczas, gdy oprócz samych żylaków pojawiają się problemy w postaci powikłań zakrzepowych oraz stanu zapalnego, nierzadko o charakterze przewlekłym. 

Jak wygląda profilaktyka choroby hemoroidalnej?

Zawsze warto kierować się w życiu zasadą, że lepiej jest zapobiegać, niż leczyć. Dlatego też najlepiej jest zrobić wszystko, aby w ogóle nie dopuścić do pojawienia się żylaków odbytu. Czym w tym przypadku jest profilaktyka? Przede wszystkim:

• dbaniem o to, aby wypróżniać się regularnie, i unikaniem zaparć;
• prowadzeniem aktywnego trybu życia – niekoniecznie chodzi tutaj o uprawianie sportu, zdecydowanie wystarczy rekreacja w postaci spacerów, gimnastyki, aerobiku czy też pływania;
• wykonywaniem prostych ćwiczeń mięśni odbytu – warto co jakiś czas ściskać pośladki w taki sposób, jakby chciało się powstrzymać proces wypróżniania;
• nieprzedłużaniem wizyt w ubikacji;
• wybieraniem bielizny wykonanej z naturalnych tkanin, takich jak bawełna lub len;
• przykładaniem dużej wagi do higieny osobistej. 

Warto także wspomnieć o tym, że osoby, które spędzają dużo czasu w pozycji siedzącej, powinny wybrać krzesło twarde i pamiętać, żeby robić regularne przerwy na rozprostowanie nóg. Dobrym nawykiem jest rozciąganie ciała. Wystarczające okazują się naprawdę łatwe i intuicyjne ruchy. 

Jak wyglądają żylaki odbytu?

Jeśli dochodzi do zmian chorobowych w obrębie guzków krwawniczych, to ich oceny można dokonać, posługując się czterostopniową skalą Parksa. Wygląda to w sposób następujący:

• stopień I – na tym etapie hemoroidy są delikatnie powiększone, ale wciąż znajdują się wewnątrz. Jest możliwości zobaczenia tego podczas badania endoskopowego;
• stopień II – gdy choroba jest w tym stadium rozwoju, guzki krwawnicze zaczynają wypadać na zewnątrz podczas oddawania stolca, ale wciąż są w stanie samoczynnie się cofać po wypróżnieniu;
• stopień III – wówczas guzki nie tylko wypadają podczas defekacji, ale także przestają się same cofać. Konieczne okazuje się ręczne włożenie ich na swoje miejsce;
• stopień IV – w takiej sytuacji hemoroidy pozostają na zewnątrz przez cały czas, bez względu na to, czy dana osoba dokonuje defekacji, czy nie. Ponadto nie ma możliwości ich ręcznego odprowadzenia. 

Hemoroidy można podzielić na zewnętrzne i wewnętrzne. Te pierwsze – jak wynika z ich nazwy – znajdują się na zewnątrz i można je bez większego trudu wyczuć, ponieważ mają postać niewielkich guzków zlokalizowanych w okolicy odbytu. To właśnie one są odpowiedzialne za wszelki dyskomfort, w tym – jeśli mówimy o stopniu IV – za intensywny ból, który w skrajnych przypadkach może zdecydowanie utrudniać najprostsze czynności, w tym siedzenie. 
Jeśli zaś chodzi o hemoroidy wewnętrzne, to są to guzki krwawnicze zlokalizowane pod śluzówką odbytu. Takie ich umiejscowienie sprawia, że nie wywołują one bólu i czasem pozostają zupełnie niewyczuwalne. Jak więc zorientować się o ich obecności? Poprzez obserwowanie oddawanego stolca. Jeśli po wypróżnieniu jest on pokryty warstewką jasnej krwi lub krew widoczna jest w toalecie, na papierze albo na majtkach, stanowi to sygnał alarmowy, aby wykonać stosowne badania diagnostyczne. 

Jakie badania wykonać przy żylakach odbytu?

Hemoroidy to dolegliwość, którą wiele osób – zupełnie bez powodu – uznaje za coś wstydliwego. Takie podejście niestety opóźnia pójście do lekarza oraz uzyskanie wczesnej diagnozy. Należy więc pamiętać, że choćby najdelikatniejsze krwawienie z okolic odbytu wymaga podjęcia odpowiednich kroków, czyli skonsultowania tego z lekarzem. Podobne zjawisko może bowiem świadczyć nie tylko o żylakach odbytu, ale również o innych schorzeniach, w tym między innymi o nowotworze rozwijającym się w tym miejscu. 
Do jakiego specjalisty się udać, aby leczyć hemoroidy? W pierwszej kolejności można umówić wizytę u lekarza pierwszego kontaktu. Tam powinno się otrzymać skierowanie do proktologa, czyli chirurga, który specjalizuje się właśnie w tematyce chorób odbytu oraz odbytnicy. Pierwsze badanie wykonuje się, gdy pacjent leży na lewym boku, ponieważ w tej pozycji nie dochodzi do dyskomfortu. 
Rozpoznanie hemoroidów jest możliwe na podstawie wywiadu, jaki lekarz przeprowadza z pacjentem, a także oceny wyglądu odbytu oraz podstawowego badania wykonanego palcem. Kolejnym etapem w diagnostyce jest anoskopia. Wówczas specjalista dokonuje oględzin końcowego odcinka odbytnicy, używając do tego celu anoskopu (czyli rodzaju wziernika). Warto dodać, że żadne spośród wymienionych czynności nie powodują bólu, a do tego trwają one bardzo krótko. Ponadto pacjent nie musi przygotowywać się do nich w żaden konkretny sposób. 

Leczenie hemoroidów – co warto wiedzieć?

Co należy stosować na żylaki odbytu? Przede wszystko trzeba zaznaczyć, że sposób leczenia hemoroidów jest ściśle uzależniony od tego, w jakim stadium rozwoju się one znajdują. Co natomiast sprawdzi się zawsze, niezależnie od tego jak zaawansowana jest choroba hemoroidalna? Z całą pewnością jest to picie co najmniej 2 litrów wody dziennie oraz trzymanie zdrowej diety. W jadłospisie nie powinno zabraknąć warzyw, owoców, zbóż, błonnika oraz innych produktów bogatych w cenne witaminy i minerały. 
Ważne: jeśli ktoś cierpi z powodu rozwiniętych żylaków odbytu, to powinien pamiętać, że spożywanie dużej ilości nasion może niekorzystnie wpływać na tę dolegliwość. Dlaczego? Ponieważ nasiona niekiedy mechanicznie podrażniają wrażliwą okolicę odbytu. Czasami jest tak, że zrezygnowanie z nasion realnie wpływa na zmniejszenie odczuwania swędzenia wymienionej części ciała. Ponadto zaleca się też ograniczenie produktów, takich jak: kawa, alkohol, ostre przyprawy czy też słodycze i orzechy.

Produkty z apteki a leczenie hemoroidów

W aptekach można kupić naprawdę sporo preparatów, które sprawdzą się w kontekście leczenia żylaków odbytu. Wśród nich znajdujemy zarówno tabletki o działaniu przeciwzapalnym, jak i czopki oraz maści, których zadaniem jest redukcja swędzenia i obrzęków. Produkty te mają także opóźniać proces rozwijania się guzków krwawniczych (do stanu patologicznego). 
Jeśli chodzi o leki na hemoroidy, które są dostępne bez recepty, to wśród nich warto wymienić produkty zawierające np.:

• balsam peruwiański,
• wyciąg z kasztanowca,
• substancje pozyskane z pączków topoli,
• olej z kurkumy, znanej ze swych silnie przeciwzapalnych właściwości.

W kontekście domowych sposobów na żylaki odbytu dobrze sprawdzą się tzw. nasiadówki. Można wykorzystać do nich napary z kory dębowej lub nagietków. Niektórym służą także ciepłe (lecz nie gorące!) kąpiele, ponieważ ich działanie bez wątpienia jest rozluźniające i przez to łagodzi ból spowodowany schorzeniem. 
Jednak jeśli te proste sposoby nie przynoszą pożądanych rezultatów, konieczne jest wdrożenie nieco bardziej zaawansowanych metod. 

Co to jest metoda Barrona?

Ten sposób terapii hemoroidów nazywa się również „gumkowaniem”. Takie leczenie jest skierowane do pacjentów z żylakami odbytu II i III stopnia. Zabieg polega na założeniu gumowego pierścienia na nasadę guzka krwawniczego po to, aby odciąć od niego dopływ krwi. W konsekwencji dochodzi do obumarcia guzka – odpada on po około tygodniu. 
Czy gumowanie boli? Z reguły nie. Jednak podczas pierwszych kilku dni noszenia pierścienia bywa, że odczuwalny jest lekki dyskomfort. Ponadto jest to trudne o tyle, że przez dobę po jego założeniu zaleca się unikanie oddawania stolca, ponieważ defekacja może spowodować zsunięcie się pierścienia. Metoda Barrona jest bardzo skuteczna, a przy tym pozostaje również bezpieczna. 

Co to jest metoda DGHAL (inaczej metoda Morinagi)?

To po prostu rozwiązanie alternatywne dla tradycyjnych operacji. Metoda DGHAL charakteryzuje się tym, że pozostaje ona nieinwazyjna, a ponadto można ją zalecić pacjentom w każdym stadium rozwoju żylaków odbytu. 
Warto wiedzieć, że zabieg ten:

• wykonywany jest w warunkach ambulatoryjnych,
• może być przeprowadzony w ramach jednego dnia spędzonego w szpitalu,
• najczęściej nie wymaga znieczulania,
• to po prostu selektywne zamknięcie naczyń hemoroidalnych – specjalista pod kontrolą sondy Dopplera zakłada na tętnice właściwe szwy, które po określonym czasie same się wchłaniają. 

Ten sposób leczenia hemoroidów pozostaje bezpieczny, a po jego przeprowadzeniu szansa na nawrót bolesnych zmian chorobowych jest stosunkowo niewielka. 

Dla kogo jest metoda Longo?

Metoda Longo to zabieg przeznaczony dla tych pacjentów, których hemoroidy są w II i III stadium rozwoju. Na czym polega metoda Longo? Na okrężnym usunięciu, a następnie zaszyciu części śluzówki. Dokonuje się tego przy pomocy staplera hemoroidalnego, dzięki któremu można umieścić guzki krwawnicze na ich miejscu i tym samym zapobiec ich wypadaniu w przyszłości. 

Czy po operacji żylaków odbytu dochodzi do powikłań?

Operacyjne usuwanie hemoroidów, niestety, niesie za sobą ryzyko powikłań. Wczesnym i najpowszechniejszym z nich jest po prostu ból. Zdaniem lekarzy, zwykle wynika on np. z podciągnięcia skóry odbytu, która jest jednym z najwrażliwszych miejsc na ciele człowieka. 
Innymi powikłaniami są krwawienia oraz problemy z zaparciami. To ostatnie zazwyczaj jest wynikiem nieprawidłowej diety lub problemów natury psychicznej. Operacje okolic odbytu są dla wielu osób bardzo silnym przeżyciem i bywa, że po ich przeprowadzeniu sporo pacjentów doświadcza czegoś na wzór traumy. 

Podsumowanie 

Warto wyjść z założenia, że – wbrew powszechnemu przekonaniu – żylaki odbytu nie są wstydliwym problemem. Jeśli zauważymy u siebie jakiekolwiek niepokojące symptomy, które mogą wskazywać na to, że w naszym organizmie doszło do patologicznych zmian w intymnej okolicy, należy od razu skonsultować się z lekarzem i podjąć leczenie. Wówczas jest ono najskuteczniejsze!